جزییات عملیات جاسوسی موساد علیه دادستان دیوان بین المللی دادگستری | چگونه موساد نتوانست مانع باز شدن پرونده جنایی علیه اسرائیل شود؟

رویداد۲۴ | لیلا فرهادی: بامداد دوشنبه اسرائیل حمله مرگباری به اردوگاه آوارگان رفح ترتیب داد. حمله ای که جهان را تکان داد و احتمالا فرآیند مذاکرات آتش بس در ازای آزادی گروگان های اسرائیلی را با مشکل مواجه کرد. اما آنچه در مورد این حمله اهمیت داشت، تقارن زمانی آن با حکم تاریخی دیوان دادگستری لاهه علیه اسرائیل بود. دیوان دادگستری دو روز قبل از حمله اسرائیل حکمی لازم الاجرا (بدون ضمانت اجرایی) را صادر کرد و از اسرائیل خواست عملیات در رفح را متوقف کند. اما اسرائیل بدون توجه به این حکم یکی از مرگبارترین حملات خود را آغاز کرد که به کشته شدن دست کم ۴۵ غیرنظامی که اکثر آنها را زنان و کودکان تشکیل می دهند، منجر شد.

رویداد۲۴ در این گزارش به یک افشاگری مهم نشریه بریتانیایی گاردین درباره تلاش‌های اسرائیلی‌ها در یک دهه گذشته برای تطمیع، تهدید و ارعاب دادستان دادگاه لاهه که پرونده جنایات اسرائیل علیه فلسطینی‌ها را برای نخستین با به این دیوان کشانده پرداخته است.

گزارش گاردین نشان می‌دهد رئیس سابق موساد در یک سری تماس‌های محرمانه، یکی از دادستان‌های ارشد دادگاه کیفری بین‌المللی تهدید کرده و به او برای کنار گذاشتن تحقیقات درباره جنایات جنگی فشار آورده است.

تماس‌های پنهان یوسی کوهن با فاتو بنسودا، دادستان وقت دیوان کیفری بین‌المللی لاهه، در سال‌های منتهی به تصمیم او برای آغاز تحقیقات رسمی درباره جنایات جنگی و جنایت علیه بشریت در سرزمین‌های اشغالی فلسطین صورت گرفته است.

پرونده دادگاه کیفری بین‌المللی علیه اسرائیل، سال ۲۰۲۱ رسما باز شده است. از سال ۲۰۱۵ فاتو بنسودا تصمیم گرفت یک بررسی اولیه در مورد وضعیت فلسطین آغاز کند. این پرونده هفته گذشته زمانی به اوج رسید که کریم خان، جانشین بنسودا، اعلام کرد به دنبال صدور حکم بازداشت برای بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، به دلیل رفتار این کشور در جنگ غزه است.

مشارکت شخص کوهن درعملیات علیه دیوان کیفری بین‌المللی زمانی آغاز شده که او رئیس موساد بوده است.

یک منبع دیگر اسرائیلی که در مورد عملیات علیه بنسودا اطلاع دارد به گاردین گفت هدف موساد تهدید دادستان یا استخدام او به عنوان فردی بود که با خواسته‌های اسرائیل همکاری کند.

منبع سومی که با این عملیات از نزدیک آشنا بود، گفته کوهن به عنوان "پیام رسان غیر رسمی" نتانیاهو عمل می‌کرد.

کوهن، که در آن زمان یکی از نزدیک‌ترین متحدان نتانیاهو بود.

چهار منبع تأیید کردند که بنسودا به گروه کوچکی از مقامات ارشد دادگاه بین‌المللی کیفری در مورد تلاش‌های کوهن برای تحت تأثیر قرار دادن او، همچنین ماهیت تهدیدآمیز رفتار‌های کوهن، اطلاع داده بود.

سه نفر از آن منابع گاردین که از این موضوع خبر دار شده بودند، می‌بنسودا گفته بود که کوهن چندین بار به او فشار آورده تا تحقیقات جنایی در مورد پرونده فلسطین دیوان کیفری بین المللی را ادامه ندهد.

بر اساس گزارش‌هایی که با مقامات دیوان کیفری بین المللی هم به اشتراک گذاشته شده، کوهن به بنسودا گفته: «تو باید به ما کمک کنی و بگذاری از تو مراقبت کنیم. تو نمی‌خواهی وارد مسائلی شوی که امنیت خودت یا خانواده ات را به خطر بیندازد.»

یکی از افرادی که در مورد فعالیت‌های کوهن مطلع بوده، گفته که او از "تاکتیک‌های نفرت انگیزی" علیه بنسودا استفاده کرده است. آن‌ها رفتار او را به "دنبال کردن آزار دهنده (استاکینگ) " تشبیه کرده اند.

به گفته دو منبع آگاه، موساد علاقه شدیدی به اعضای خانواده بنسودا داشته و رونوشت‌هایی از ضبط مخفیانه صدای همسر او به دست آورده بود. مقامات سپس سعی کردند از این اطلاعات برای بی اعتبار کردن دادستان استفاده کنند.

در عملیات نفوذ موساد بر بنسودا، اسرائیل از یک متحد مهم هم استفاده کرده است؛ جوزف کابیلا، رئیس‌جمهور سابق جمهوری دموکراتیک کنگو، نقش حمایتی مهمی در این داستان داشته.

به گفته کارشناسان حقوقی و مقامات سابق دیوان بین‌المللی کیفری، تلاش‌های موساد برای تهدید یا اعمال فشار بر بنسودا ممکن است بر اساس ماده ۷۰ اساسنامه دادگاه جنایی بین المللی رم، به عنوان جرم علیه اجرای عدالت در نظر گرفته شود.

بنسودا چگونه خشم اسرائیل را برانگیخت؟

تصمیم کریم اسد احمد خان دادستان کنونی دیوان بین المللی لاهه برای صدور حکم بازداشت علیه نتانیاهو و گالانت در هفته گذشته اولین تجربه این دادگاه علیه رهبران یک کشور متحد نزدیک با ایالات متحده و اروپا بود.

با این حال، پرونده دادگاه بین‌المللی کیفری علیه اسرائیل به سال ۲۰۱۵ بازمی‌گردد، زمانی که بنسودا تصمیم گرفت یک بررسی اولیه در مورد وضعیت فلسطین آغاز کند. در کوتاه‌مدت تحقیقات، او به نتایج اولیه‌ای از اتهامات جنایات افراد در غزه، کرانه باختری و بیت‌المقدس شرقی رسید.

تصمیم بنسودا خشم اسرائیل را برانگیخت. اسرائیل می‌ترسید دادگاه بتواند شهروندانش را به دلیل مشارکت در عملیات در سرزمین‌های فلسطینی تحت پیگرد قانونی قرار دهند. اسرائیل مدتهاست که مخالفت خود را با دیوان کیفری بین المللی آشکار کرده و از به رسمیت شناختن این نهاد امتناع می‌کند.

بلافاصله پس از آغاز بررسی مقدماتی، بنسودا و دادستان‌های ارشد او هشدار‌هایی از سوی موساد دریافت کردند مبنی بر اینکه اطلاعات اسرائیل به کار آن‌ها علاقه زیادی دارد.

به گفته دو منبع، حتی در میان مقامات ارشد دیوان بین‌المللی کیفری این تردید وجود داشت که اسرائیل منابعی را درون دفتر دادستان دارد.

با این حال، تنها گروه کوچکی از شخصیت‌های ارشد دیوان کیفری بین‌المللی مطلع شدند که مدیر موساد شخصاً به دادستان اصلی مراجعه کرده است.

کوهن یک جاسوس حرفه‌ای است. او در جامعه اطلاعاتی اسرائیل به عنوان یک جذب کننده موثر عوامل خارجی شهرت دارد. او یکی از متحدان وفادار و قدرتمند نخست وزیر در آن زمان بود و در سال ۲۰۱۶ پس از چندین سال کار در کنار او به عنوان مشاور امنیت ملی، توسط نتانیاهو به عنوان مدیر موساد منصوب شد.
کوهن به‌عنوان رئیس شورای امنیت ملی بین سال‌های ۲۰۱۳ و ۲۰۱۶، نظارت بر این نهاد را برعهده داشت. این درست همان زمانی است بنسودا تحقیقات مقدماتی را در سال ۲۰۱۵ آغاز کرد.

به نظر می‌رسد اولین تعامل کوهن با بنسودا در کنفرانس امنیتی مونیخ در سال ۲۰۱۷ صورت گرفت. رئیس موساد در یک تبادل نظر کوتاه خود را به دادستان معرفی کرد. به گفته چندین منبع آگاه، پس از این برخورد، کوهن همان زمان در یک قسمت عجیب در سوئیت هتل منهتن در کمین بنسودا ماند.

بنسودا در سال ۲۰۱۸ برای یک دیدار رسمی در نیویورک بود و در هتل خود با کابیلا، رئیس جمهور وقت جمهوری دمکراتیک کنگو ملاقات کرد. این زوج قبلاً چندین بار در رابطه با تحقیقات در حال انجام دیوان بین‌المللی کیفری در مورد جنایات ارتکابی در کشورش ملاقات کرده بودند. با این حال، به نظر می‌رسد که این جلسه از پیش برنامه ریزی شده بود. به گفته سه منبع آگاه، پس از اینکه از کارکنان بنسودا خواسته شد اتاق را ترک کنند، کوهن وارد شد. آن‌ها گفتند که حضور کوهن غافلگیرکننده بود و نگرانی بنسودا و گروهی از مقامات دادگاه بین المللی در این سفر او را همراهی می‌کردند را در پی داشت.

اینکه چرا کابیلا به کوهن کمک کرد مشخص نیست، اما روابط بین این دو مرد در سال ۲۰۲۲ توسط نشریه اسرائیلی TheMarker فاش شد. به گفته این نشریه، سفر‌های کوهن به کنگو مربوط به یک "طرح بسیار بحث برانگیز" بوده که به نقل از منابع رسمی "یکی از حساس‌ترین اسرار اسرائیل" توصیف شده است.
منابع متعددی به گاردین گفته اند که این سفر‌ها تا حدی به عملیات دیوان بین المللی کیفری مرتبط است.

موساد چگونه همسر و فرزندان دادستان دیوان لاهه را تهدید می کرد؟

سه منبع به یاد می‌آورند که پس از ملاقات غافلگیرانه‌ای کابیلا بین بنسودا و کوهن در نیویورک ترتیب داده، کوهن بار‌ها با دادستان کل تماس گرفته و به دنبال ملاقات با او بوده است. به گفته دو نفر از این منابع، در یک مرحله بنسودا از کوهن پرسید که چگونه شماره تلفن او را به دست آورده؟ او پاسخ داده: "آیا فراموش کردی که من برای امرار معاش چه کار می‌کنم؟ "

منابع توضیح دادند که در ابتدا، رئیس اطلاعات "سعی کرده با دادستان رابطه برقرار کند و در تلاش برای جذب او، در بازی "پلیس خوب" بوده. به گفته آنها، هدف اولیه جلب بنسودا برای همکاری با اسرائیل بوده است.

با این حال، با گذشت زمان، لحن تماس‌های کوهن تغییر کرده و او شروع به استفاده از طیف وسیعی از تاکتیک‌ها از جمله "تهدید و دغل کاری" کرد. همین باعث شد بنسودا با گروه کوچکی از مقامات ارشد ICC در مورد رفتار کوهن صحبت کند.

در دسامبر ۲۰۱۹، دادستان اعلام کرد که دلایلی برای آغاز تحقیقات جنایی کامل در مورد جنایات جنگی در غزه، کرانه باختری و اورشلیم شرقی دارد. با این حال، او از آغاز پرونده خودداری کرد.

چندین منبع گفتند که در این که قضات بررسی اولیه پرونده را آغاز کردند، کوهن تلاش‌های خود را برای متقاعد کردن بنسودا افزایش داد.

منابع گفته اند، بین سال ۲۰۱۹ و اوایل سال ۲۰۲۱، حداقل سه دیدار بین کوهن و بنسودا برگزار شده که همگی توسط رئیس موساد برنامه ریزی شدند.

یک منبع آگاه به روایت‌های بنسودا درباره دو دیدار نهایی با کوهن توضیح داده و گفته که او سؤالاتی را در مورد امنیت او و خانواده‌اش مطرح کرده، به گونه‌ای که او باور کرده بود که تهدیدی متوجه او و خانواده اش است.

گفته می‌شود که در یک مورد، کوهن کپی‌هایی از عکس‌های همسرش را به بنسودا نشان داده که به صورت مخفیانه از این زوج در لندن گرفته شده بودند. کوهن به دادستان گفته که تصمیم برای آغاز تحقیقات، به حرفه او آسیب خواهد زد.

چهار منبع آگاه گفته اند که تقریباً در همان زمان بود که بنسودا و دیگر مقامات دیوان بین‌المللی کیفری متوجه شدند که اطلاعاتی در میان کانال‌های دیپلماتیک مربوط به شوهر بنسودا که به عنوان مشاور امور بین‌الملل کار می‌کرد، در حال پخش است.

بین سال‌های ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۰، موساد فعالانه به دنبال اطلاعات مخرب در مورد دادستان بود و در این مسیر به اعضای خانواده او علاقه نشان می‌داد.

ظاهرا موساد به انباری از اطلاعات درباره همسر بنسودا دست پیدا کرده بود. مشخص نیست که چه کسی عملیات جاسوسی علیه همسیر بنسودا را رهبری میکرده. یک احتمال این است که او توسط آژانس اطلاعاتی یا پیمانکاران خصوصی از کشور دیگری تحت جاسوسی قرار گرفته باشد. احتمال دیگر این است که اطلاعات ساختگی باشد.

با این حال، زمانی که این اطلاعات در اختیار اسرائیل بود، دیپلمات‌های این رژیم در تلاشی ناموفق برای تضعیف دادستان از آن استفاده کردند. اما طبق منابع متعدد، اسرائیل نتوانست متحدان خود را در مورد اهمیت این اطلاعات متقاعد کند.

تلاش‌های اسرائیل، در یک برهه به سمت اقدامات هماهنگ دیپلماتیک بین اسرائیل و آمریکا رفت. بین سال‌های ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۰، در تصمیمی بی‌سابقه، دولت ترامپ محدودیت‌های ویزا و تحریم‌هایی را علیه دادستان دیوان اعمال کرد. این اقدام در تلافی پیگیری بنسودا در تحقیقات جداگانه‌ای در مورد جنایات جنگی در افغانستان بود. گفته می‌شد جنایاتی توسط طالبان و پرسنل نظامی افغان و ایالات متحده انجام شده است.

با این حال، مایک پمپئو، وزیر امور خارجه وقت آمریکا، بسته تحریمی را به پرونده فلسطین مرتبط می‌داند.

ماه‌ها بعد، او بنسودا را بدون استناد به هیچ مدرکی متهم به فساد به نفع منافع شخصی کردند.

تحریم‌های آمریکا علیه بنسودا پس از ورود جو بایدن به کاخ سفید لغو شد.

در فوریه ۲۰۲۱، صلاحیت دادگاه بین‌المللی کیفری برای رسیدگی به جنایات در سرزمین‌های اشغالی فلسطین مورد تایید قرار گرفت. ماه بعد، بنسودا تحقیقات جنایی را آغاز کرد.

بنسودا سه ماه بعد دوره ۹ ساله خود را در دادگاه کیفری بین المللی به پایان رساند و این کار را به جانشین خود، خان، واگذار کرد تا تحقیقات را انجام دهد. پس از حملات حماس به اسرائیل در ۷ اکتبر و جنگ متعاقب آن در غزه، تحقیقات دیوان کیفری بین‌المللی دوباره فوریت یافت که به صدور حکم هفته گذشته در مورد توقف عملیات رفح و صدور حکم بازداشت نتانیاهو و گالانت ختم شد.

یک منبع آگاه در مورد عملیات کوهن می‌گوید: «عملیات اعزام رئیس موساد به عنوان پیام رسان غیررسمی نخست وزیر برای ارعاب بنسودا، "شکست خورد. "»